Phan Thiết – Mũi Né, nơi gió biển khẽ lùa qua những hàng dừa cong nghiêng và mùi nước mắm phảng phất trong không khí, giờ đây có thêm một không gian khiến thời gian như ngưng đọng.
Old Fishing Village Gallery Bảo tàng Nước Mắm Làng Chài Xưa, được kiến tạo bởi KTS. Lê Hậu cùng đội ngũ HAUS SPACE, không chỉ là một bảo tàng; nó là một “ký ức vật chất” nơi văn hóa, tín ngưỡng và nghề biển được tái sinh bằng ngôn ngữ kiến trúc.

Trên diện tích hơn 1.600 m², công trình mở ra một hành trình cảm xúc xuyên qua 14 khu vực triển lãm tương tác, đan xen giữa hiện thực và ảo giác, giữa ký ức và công nghệ. Đây là nơi mà một ngôi làng chài cũ kỹ, tưởng chừng đã lùi xa ba thế kỷ, bỗng trở lại trong dáng hình của một gallery sống vừa cổ xưa, vừa hiện đại.

Kiến trúc kể chuyện: Khi không gian trở thành dòng chảy cảm xúc

KTS. Lê Hậu dẫn dắt câu chuyện bằng chính không gian. Cấu trúc của Old Fishing Village Gallery được sắp đặt như một bản giao hưởng giữa mở và đóng, nơi mỗi bước chân của du khách đều mang theo sự dẫn dắt nhẹ nhàng của ánh sáng, âm thanh, và nhịp điệu không gian.

Các khu vực được kết nối bằng một “mạch truyện” từ những mái nhà tranh vách tre, cánh đồng muối rợp nắng, cho đến xưởng làm nước mắm đượm hương cá cơm. Mỗi khu là một lát cắt của đời sống làng chài, tái hiện qua ngôn ngữ tái tạo (reconstruction) và trải nghiệm tương tác (interaction).

Công nghệ 3D, âm thanh vòm, và hiệu ứng ánh sáng chỉ giữ vai trò bổ trợ không lấn át, mà khéo léo nâng tầm trải nghiệm. Khi bước vào không gian, người ta không “ngắm nhìn” một bảo tàng; họ trở thành một phần của nó cùng kéo lưới, nghe tiếng chài, cảm nhận vị mặn nơi đầu lưỡi.

Điểm nhấn đặc biệt là Fishermen Show – nhà hát 4 tầng sử dụng nước, cát, ánh sáng LED và hệ thống bay để tái hiện truyền thuyết cá voi Nam Hải Đại Tướng Quân. Đó không chỉ là một màn trình diễn, mà là nghi lễ của ký ức, nơi con người đối thoại với biển, với tổ tiên, với đức tin của chính mình.

Vật liệu – tiếng nói của địa phương

Nếu công nghệ là hơi thở mới, thì vật liệu chính là linh hồn cũ của công trình.
HAUS SPACE đã chọn trở về với những chất liệu nguyên bản: tre, nứa, gỗ dừa, lá cọ, dây thừng sợi dừa những vật liệu từng gắn bó suốt hàng trăm năm với người dân vùng duyên hải miền Trung.

Những mái lá dừa khô, vách tre đan, những thùng gỗ lớn buộc dây cọ khắc họa tinh tế nhịp sống thô mộc của ngư dân. Không gian vừa giản dị, vừa sâu lắng. Ánh sáng được xử lý như một yếu tố vật liệu  mềm mại, không gắt, rọi nghiêng lên từng thớ gỗ, từng vết chai sạn của thùng nước mắm.

Đôi khi, hiện đại được xen cài tinh tế: một tấm sàn kính trong suốt để tái hiện cánh đồng muối, hay đèn LED ẩn trong các góc trưng bày để tôn vinh hiện vật mà không phá vỡ cảm xúc cổ xưa.
Cách sử dụng vật liệu này là tuyên ngôn của sự bền vững  không chỉ ở tính tái tạo, mà ở việc tôn trọng “ngữ pháp vật chất” của vùng đất. Mỗi chất liệu là một giọng nói, cùng hòa tấu nên bản nhạc văn hóa miền biển.

Kể chuyện bằng ký ức – tái sinh một di sản 300 năm

Old Fishing Village Gallery không chỉ kể lại lịch sử, mà khiến lịch sử tự kể lại chính mình.
Trên hành trình tham quan, du khách đi qua ba thế kỷ của nghề biển: từ thời Champa cổ đại, nơi biển là cội nguồn tín ngưỡng; qua thời triều Nguyễn khi nghề làm nước mắm trở thành kế sinh nhai; cho đến giai đoạn Pháp thuộc và thập niên 1960, khi làng nghề bước vào thời kỳ đổi thay.

Người kiến tạo câu chuyện ông Lê Huân, nhà sưu tầm hiện vật cùng KTS. Lê Hậu đã xây dựng nên một “bộ phim không lời” trong không gian. Mỗi chi tiết, mỗi hiện vật, đều có linh hồn: chiếc thuyền gỗ mòn, chum nước mắm sậm màu, lưới đánh cá đã bạc.
Ở trung tâm, hình tượng cá voi Nam Hải hiện lên như một biểu tượng tinh thần, đại diện cho tín ngưỡng biển của người dân Phan Thiết – vừa linh thiêng, vừa gần gũi.

Khi tiếng trống của Fishermen Show vang lên, ánh sáng chuyển động như sóng, và hình ảnh cá voi hóa thân thành ngư dân cứu làng, du khách không còn là người xem họ trở thành người chứng kiến ký ức sống.Tư duy của HAUS SPACE xây không gian bằng cảm xúc

HAUS SPACE không chỉ thiết kế một công trình; họ thiết kế trải nghiệm.
Ở đó, kiến trúc không tách rời khỏi con người, và câu chuyện địa phương trở thành trung tâm của mọi quyết định thẩm mỹ. Mọi thứ từ cách bố trí lối đi đến ánh sáng chiếu rọi hiện vật đều được tính toán như một ngôn ngữ kể chuyện phi ngôn từ.

Cách tiếp cận này đưa Old Fishing Village Gallery vượt khỏi khuôn mẫu của một bảo tàng truyền thống. Nó không còn là nơi “lưu giữ quá khứ”, mà là nơi ký ức được sống lại, mỗi ngày, qua từng hơi thở của không gian.

Một bảo tàng của tâm hồn

Old Fishing Village Gallery không chỉ là một công trình kiến trúc nó là tuyên ngôn về bản sắc.
Ở đó, kiến trúc không dừng lại ở hình khối hay vật liệu, mà trở thành ngôn ngữ cảm xúc, kết nối con người với cội nguồn văn hóa của chính mình.

Công trình của HAUS SPACE và KTS. Lê Hậu là minh chứng cho một hướng đi mới của kiến trúc Việt Nam nơi kỹ thuật hiện đại và ký ức dân gian cùng tồn tại trong sự tôn trọng lẫn nhau.
Một ngôi làng chài đã ngủ yên trong lịch sử, nay được đánh thức không bằng lời kể, mà bằng ánh sáng, âm thanh, và hơi thở của kiến trúc.